Die begrip verganklikheid as komplekse kode in enkele werke van Hennie Aucamp
- Authors: Garbers, Marius Wolhuter
- Date: 1989
- Subjects: Aucamp, Hennie -- Criticism and interpretation
- Language: Afrikaans
- Type: text , Thesis , Masters , MA
- Identifier: vital:3567 , http://hdl.handle.net/10962/d1002090
- Description: Mortality has always been a popular theme in literature. By means of a semiological and narratological approach, it has been endeavoured in this study to prove that transience comprises a complex code constituted by a whole series of codes. In each of the chosen volumes one specific short story is analysed and all the codes related to transience are defined and described. Then these codes are discussed within the context of the volume as a whole. The following codes have been identified and analysed: death and death related codes, decay, distress, frustration, emptiness, loneliness observe, look and see, reproduction, the code of ageing, youth/ageing, lost love, time. The following texts of Aucamp have been used as the object of study: Die Hartseerwals, Spitsuur and 'n Bruidsbed vir Tant Nonnie. The reason these texts were selected, is twofold: They represent the early works of the author. The continuity is essential for making meaningful deductions. The final conclusions are: Man's bond with an environment which is characterised by continual change, influences his existence and makes his life a tentative experience. Transience involves more than merely ageing, obsolescence and death. Transience is a complex experience, related to the physical and mental in man. Besides ageing, sexuality contributes to man's downfall. Loneliness, isolation and frustration determine his actions and stress his experience of transience. The result is a painful experience of life.
- Full Text:
Op hom die groot hosannas : enkele aspekte van die modern Christelike poësie in Afrikaans
- Authors: Bosman, Maria Elizabeth
- Date: 1989
- Subjects: Afrikaans poetry -- History and criticism , Religious poetry, Afrikaans -- History and criticism , Christian poetry, Afrikaans , Calvinism in literature , Blum, Peter, 1925-1990 , Rousseau, Ina , Cussons, Sheila , De Villiers, I. L., 1936-2009 , Cloete, T. T. (Theunis Theodorus), 1924-2015 , Spies, Lina , Müller, Petra, 1935-
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Doctoral , PhD
- Identifier: vital:3566 , http://hdl.handle.net/10962/d1002089 , Afrikaans poetry -- History and criticism , Religious poetry, Afrikaans -- History and criticism
- Description: This study is concerned with modern Christian poetry in Afrikaans. Afrikaans poetry, which initially carried the clear stamp of the Afrikaner's Calvinistic view of life, gradually assumed a new image to the extent that it could no longer be recognised as religious and specifically Calvinistic poetry. To the contrary, modern Afrikaans Christian poetry is the expression of a contemporary conceptualisation of the very same gospel. The occasional violent reaction especially of conservative institutions to so called "unchristian" modern poetry in Afrikaans during the past three decades, has prompted this study which attempts to illustrate that modern Afrikaans poetry still exhibits a strong Christian element. The essential qualities of contemporary Christian poetry in Afrikaans are illustrated in the discussion of the works of particular leading Afrikaans poets. Chapter 3 attempts to indicate a transitional stage between traditional and modern Christian poetry by means of an overview of the latest tendencies and approaches, with brief references to the recent poetry of the Louws, the poetry of Peter Blum as the initial exponent of the poetry of the Sixties, and the poetry of Ina Rousseau. The work of Sheila Cussons, eminent Roman Catholic (and thus also Christian) poet who is probably the most impressive contemporary exponent of metaphysical/mystic poetry in Afrikaans, is discussed in chapter 4. Chapter 5 illustrates the traditional Calvinistic Christian point of view and Christian experience as represented in the poetry of I.L. de Villiers. The poetification of the ministry adds new dimension to religions poetry in Afrikaans. Chapter 6 constitutes a discussion of the works of T.T . Cloete, the most significant contemporary Reformed poet in Afrikaans indicating the extent to which the many related facets embodied in his poetry consistently reflect a Christian attitude and are unified in and encompassed by the principle of Soli Deo Gloria. Chapter 7, by way of conclusion, reviews the religious poetry of Lina Spies and Petra Müller who write accessible popular poetry, nevertheless exploring interesting references. In conjunction with the poetry of Ina Rosseau, this poetry represents a contribution to modern Afrikaans religious poetry from a feminine point of view
- Full Text:
Primêre leerlinge se geskiedenispotentiaal: 'n empiriese ondersoek na senior primêre leerlinge en onderwysers se vermoë om indringende vrae oor 'n historiese gebeurtenis met begrip en insig te beantwoord
- Authors: Hattingh, Johannes Hendrik
- Date: 1989
- Subjects: History -- Study and teaching (Elementary)
- Language: Afrikaans
- Type: text , Thesis , Masters , MEd
- Identifier: vital:1362 , http://hdl.handle.net/10962/d1001428
- Description: The main aim of this research was to determine the potential of senior primary pupils and serving teachers to understand a text that is concerned with a historical event. A test was written by 136 white standard 3, 4 and 5 pupils from a Cape Province primary school, as well as 32 serving teachers from various other Cape Province primary schools. The test consisted of a text and questions based upon it. The testees had 60 minutes at their disposal to study the text and give written answers to the questions. The historical event explained in the text dealt with the Peasant Uprising that occurred in England in 1381. Eight open-ended questions were asked. The questions were graded according to difficulty and based on the model of Merrit to test the following levels of thought: knowledge, application, inference and evaluation. In the dissertation attention is paid to the following aspects: 1. Background for the research. 2. The most important theoretical aspects that play a role in the process of historical understanding. 3. A statistlcal analysis of the results obtained from the pupils and teachers, with attention to those factors that may have influenced the results e.g. verbal IQ, age, interest, etc. 4. The quality of the teachers' and pupils' answers as well as examples from their work to illustrate certain aspects. 5. The most important conclusions that can be drawn from the research. Based on their answers to the graded questions the pupils were grouped into different levels to ascertain whether a significant pattern would emerge for each standard. It became clear, however, that irrespective of age or verbal IQ the pupils could not consistently be grouped into a specific level or category. The most important conclusions of the research are the following: 1. The ability of senior primary pupils to cope with intellectually stimulating material are underestimated. 2. A variety of factors influenced the results of the pupils, but not one of the factors studied in this research was found to be of significant importance. 3. The average primary teacher do have the potential ability to cope with more difficult historical material than the present factual approach would suggest.
- Full Text:
'n Dekonstruksie van 'n teks uit Die ongedanste dans van Breyten Breytenbach
- Authors: Vorster, Anton Ferreira
- Date: 1988
- Subjects: Breytenbach, Breyten -- Criticism and interpretation
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Masters , MA
- Identifier: vital:3572 , http://hdl.handle.net/10962/d1002095 , Breytenbach, Breyten -- Criticism and interpretation
- Description: The thesis provides an interpretation of the poem ʺ(Taalstryd)ʺ (Lewendood, p.143) by employing deconstruction theory, particularly as it has been developed by Jacques Derrida. The main assumption is that the text is not a self-sufficient entity, but finds itself in a continually changing relationship with other texts, a relationship described by deconstructionists as intertextuality. This relationship, as it has been described by Julia Kristeva, does not only involve literary works, but also the world-as- text. In chapter one this point of view is illustrated in a discussion around the title of the poem. It is postulated that the title is not a neutral description of a period in the history of the development of the Afrikaans language. Rather, it represents an ideological concept which can be interpreted in various ways. The poem clearly lends itself to an interpretation of "the struggle for the Taal" as a struggle which has manifested itself in many different areas and historical periods within the South African context. In chapter two the discussion of the relationship between language, history and ideology is continued. It is shown how the ʺofficialʺ history represents a one-sided view of Afrikaans as a ʺEuropeanʺ language, greatly ignoring its African component. This representation relies on a logocentric approach to the relationship between language and writing. Breytenbach's poetry, like the writings of Derrida, can be regarded as a "deconstruction" of this approach. The ʺdisseminationʺ of meaning in ʺ(Taalstryd)ʺ is illustrated in terms of the poem's intertextual relationship with Breytenbachʾs ʺPlease don't feed the animalsʺ and Krigeʾs ʺLied van die Fascistiese bomwerpersʺ. Chapter three sets ʺ(Taalstryd)ʺ within the current debate surrounding Afrikaner survival. It is shown how the Afrikaner power base has been established and strengthened by way of legislation, the system of Christian National Education, as well as the creation of a nationalist-orientated history. This power base is currently in a state of crisis, in which different political groupings are continuing the ʺ(Taalstryd)ʺ
- Full Text:
Aspekte van die Judaïes-Christelike en die Boeddhistiese in die poësie van Breyten Breytenbach
- Authors: Ferreira, Jeanette
- Date: 1988
- Subjects: Breytenbach, Breyten Afrikaans poetry -- History and criticism , Breytenbach, Breyten -- Criticism and interpretation
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Doctoral , PhD
- Identifier: vital:3574 , http://hdl.handle.net/10962/d1002097
- Description: Concepts of life and death, time and self-denial are investigated in the poetry of Breyten Breytenbach, with specific reference to the similarities and differences between the Judeo-Christian and the Buddhist traditions. Biblical references in the poetry are examined, and their underlying concepts compared to related concepts in Tantric Buddhism and Zen-Buddhism. The conclusion is drawn that the biblical concepts are transposed in the poetry in order to create Buddhist concepts of life and death, time and a form of self-denial. De-sacralisation of the Christian. concepts is inevitable in this creative process. However, the primary intention of the author is not de-sacralisation, but the implementation 'of the Buddhist philosophy of life in which everything is experienced as "totally one". A comparison between the reconstructed intended reader of Breytenbach's poetry and elements of the Afrikaans reading public suggests that political comment on segregated South African society is intended. Breytenbach's poetry is compared to canonized Afrikaans poetry with respect to Buddhist influence, national protest, aspiration to holiness and transposed biblical concepts. The conclusion is that his poetry is highly innovative in these respects. In the broader spectrum of South African literature his poetry is compared, with reference to transposed biblical concepts and national protest, to the poetry of Black poets writing in English, and (where material is available) to those writing in Afrikaans. The conclusion is that Breytenbach's poetry is strongly linked to this poetry. However, the complexity of Breytenbach's poetry, and the advanced aesthetic level and linguistic code required of the intended reader determine his placing within the canon of Afrikaans poetry.
- Full Text:
Oor die kortkuns van John Miles
- Authors: De Beer, Marésa
- Date: 1988
- Subjects: Miles, John, 1938- -- Criticism and interpretation
- Language: Afrikaans
- Type: text , Thesis , Masters , MA
- Identifier: vital:3569 , http://hdl.handle.net/10962/d1002092
- Description: This thesis involves intensive analyses of some of the short-short stories in John Miles's Liefs nie op straat nie, in order to reveal the narrative strategies employed in each. In other words, it is geared to "the rules that govern ... textual actualization and, consequently, those rules that govern the way literary discourse functions as communication" (Riffaterre 1983: 158). Subsequently, attention is given to the interrelationship among the texts, the way in which they act upon one another and interact with the title of the volume, in order to establish the function of such relations. The following texts are analysed in consecutive chapters: "Lucy", "Lappies, kan jy my hoor, Lappies?", "Voorgevoel", "Dom Nakkie, my Dom Nakkie" and "Wie het nog Dom Nakkie gesien?", "Hy staan by die deur en hy klop", "Gustav gaan speel", and "Liefs nie op straat nie". In a concluding chapter the implications of the title are discussed with reference to all the texts in the volume, including those not analysed individually. It is concluded that, on the one hand, the expectations raised by the title are ironicized because the title is never "completed" explicitly, and because that which, by implication, should not be seen in public ("op straat"), is specifically situated in the street and scrutinized in close-up. But on the other hand the title also evokes a peculiar mentality present in all the texts, either in the narrators, or in the characters, or in both. The discussion of "Lucy" is focussed mainly on the contrast and interaction between the world of the child and that of the adult and on the way in which this interaction is actualized within the text through the contrast in the experience of time, the use of "mémoire involontaire", "durée" and the contrasts between (and overlapping of) narrative perspective and focalization. In respect of "Lappies, kan jy my hoor, Lappies?" special attention is paid to similarities and contrasts between this text and the traditional suspense story, notably the way in which conventional techniques are employed to create suspense, as well as to generate an entire subtext which eventually "relocates" the text on the niveau of the murderer's psychological dilemma. In discussing "Voorgevoel" emphasis is not placed primarily on what is conveyed by the narrator, but on the way in which his intentions are subverted both by the window pane through which he is looking and by the narration as such. In this way he is foregrounded and revealed as narrator, just as the text is foregrounded and revealed as literature, with the emphasis, in both cases, not only on their defence mechanisms but also on their impotence. "Dom Nakkie, my Dom Nakkie" and "Wie het nog Dom Nakkie gesien?" are grouped together in one chapter in order to illuminate the interaction between the two narratives in the first text, as well as the interaction between the two texts. Ultimately, they may be seen as three narratives juxtaposed through irony and relativism. The "triumph" of the "preferably not in public" mentality, both in the text and in society, is also illustrated by the interaction between the three narratives. In chapter, 5, in which "Hy staan by die deur en hy klop" is discussed, attention is focussed on the ironic function of the Biblical references, the contrast between Jan and the rest of society, and the way in which the "climax" is located within the Iserian "blank" in the text, so that the entire process of decoding is based on a filling in of that "blank" and its implications. "Gustav gaan speel" is based loosely on Barthes's lexia model, in order to determine the signifying process in the text, and also to demonstrate the way in which the text presupposes rereading. In the discussion of the title text it is revealed how the text is centered in the basic dichotomy between the narrator-as-writer and the journalist, and the way in which this polarity is relativized by the text as such. The text is demonstrated to be the credo of the volume as a whole as well as of the fiction of the Seventies in Afrikaans.
- Full Text:
Aspekte van die erotiek in enkele romans van André P Brink
- Authors: Milton, Laura
- Date: 1987
- Subjects: Brink, André P (André Philippus), 1935-2015 -- Criticism and interpretation
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Masters , MA
- Identifier: vital:3571 , http://hdl.handle.net/10962/d1002094 , Brink, André P (André Philippus), 1935-2015 -- Criticism and interpretation
- Description: Die doel van hierdie studie is om ondersoek in te stel na aspekte van die erotiek in enkele romans van André P. Brink. Die studie bestaan uit twee afsonderlike dele: genoem 'teorie' en 'praktyk'. In die teoretiese deel sal daar eerstens kortliks gekyk word na 'n definiering van enkele kernbegrippe - onder andere 'seksualiteit', 'erotiek' en 'pornografie'. Daar word nie gepoog om algemeen-geldende definisies te formuleer nie, maar eerder definisies wat nuttig is vir die doel van hierdie studie. Daarna sal ondersoek ingestel word na Brink self se teoretiese formulerings met betrekking tot die erotiek. In die tweede deel sal gekonsentreer word op die erotiek in die praktyk van Brink se romans. Eerstens sal die keuse van romans verduidelik word en dan sal daar oorgegaan word tot 'n bespreking van drie romans: Die ambassadeur (1963), Kennis van die Aand (1973) en 'n Oomblik in die wind (1975). Ten slotte sal die gevolgtrekkings van die studie kortliks saamgevat word (Introduction, p. 1)
- Full Text:
Die dood, die minnaar en die oedipale struktuur in die Ingrid Jonker-teks
- Authors: Van Wyk, André Johan
- Date: 1987
- Subjects: Jonker, Ingrid, 1933-1965 -- Criticism and interpretation Afrikaans poetry -- History and criticism
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Doctoral , PhD
- Identifier: vital:3608 , http://hdl.handle.net/10962/d1003917
- Description: From Inleiding: In dié inleiding word die implikasies van die woord "teks", asook die resepsie van die Ingrid Jonker-teks in die lig van haar dood, en 'n eie benaderingswyse, in teenstelling met die tradisionele kritiese metodes, bespreek. 1.1 Die teks: Die Ingrid Jonker-teks behels (met die dood, die rninnaar en die OedipaIe struktuur as uitgangspunt) aIIes waarop die woorde "Ingrid Jonker", as teks - die parentese tussen die datums op haar grafsteen - dui. Dit beteken dat genre-onderskeidinge en die onderskeid biografie en literatuur opgehef word. Verdere implikasies van die woord "teks" gaan vervolgens ter inleiding ondersoek word. Daar sal ruim gebruik gemaak word van die literêr-teoretiese en filosofiese veronderstellinge van Julia Kristeva, Maurice Blanchot, Jacques Derrida, Jacques Lacan, Pierre Macherey en Roland Barthes.
- Full Text:
Investering : die problematiek van investering-besluitneming vir die privaatsektor in die vervaardigingsbedryf in die Grens, Ciskei en Transkei
- Authors: O'Neill, Richard Charles
- Date: 1987
- Subjects: Investments -- South Africa -- Ciskei , Investments -- South Africa -- Transkei
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Doctoral , PhD
- Identifier: vital:924 , http://hdl.handle.net/10962/d1001450
- Description: Die langtermynaard van 'n investering noop die voornemende investeerder om meer omsigtig te beplan as in die geval van 'n belegging wat gewoonlik oor 'n korter termyn strek. Die voornemende investeerder moet besef dat 'n investeringsbesluit nie in isolasie van eksterne faktore geneem kan word nie. Dit is daarom raadsaam dat die voornemende investeerder hom deeglik van die makro- en mikro ekonomiese milieu waarbinne die investering beoog word, sal vergewis. Ten einde die kompleksiteit van investeringsbesluitneming op te helder, word daareerstens in hoofstuk 1 op die begrip van investering gekonsentreer. Voorts word die beginsel dat die investeringsbesluit nie in isolasie geneem kan word nie, beklemtoon. In hierdie opsig word daar veral na die determinante van investering gekyk. In makro-ekonomiese verband word die gedagte sterk beklemtoon dat investering nodig is om kapitaalvorming te laat plaasvind wat op sy beurt een van die vereistes is om ontwikkeling te bevorder. As gevolg van meningsverskille ten opsigte van die invloed van investering in ontwikkelde teenoor ontwikkelende lande is daar gevolglik aandag aan enkele ekonomiese groeimodelle gegee. Gesien uit die oogpunt van die daarstelling van 'n konsessiepakket om streeksekonomiese ontwikkeling te stimuleer, is die huidige konsessiepakket met die determinante van investering vergelyk. Daardeur word die kwessie aangeraak of die konsessiepakket weI die teoretiese determinante van investering in ag geneem het. Die belangrike vraag of die nyweraars self met die konsessiepakket tevrede is, word in die empiriese studie behandel. Die langtermynaard van 'n investering sal die weldeurdagte investeerder dwing om 'n verdere determinant, naamlik die land as risikofaktor deeglik in ag te neem. Met hierdie veronderstelling word daar in hoofstuk 2 na die land waar die investering oorweeg sal word, naamlik Suid-Afrika gekyk. Daar word veral aan die ekonomiese ontwikkeling van Suid-Afrika aandag gegee. In hierdie opsig word die ongelyke verdeling van inkome wat gedurende die jare al hoe meer beklemtoon is, bespreek en word daar na owerheidspogings gekyk om die probleem op streeksvlak teen te werk. Hierdie owerheidspogings konsentreer helaas op die daarstelling van 'n streeksekonomiese beleid wat moes meehelp om die geografiese verskille in die verdeling van inkome teen te werk. Die streeksekonomiese beleid het gestalte gekry in die vorm van 'n konsessiepakket wat dan ook in hierdie hoofstuk bespreek word. Aangesien die konsessiepakket daarop ingestel was om nyweraars na gedesentraliseerde gebiede te lok, is dit 'n voorwaarde vir die sukses van streeksekonomiese beleid dat nyweraars wat gedesentraliseer het met die konsessiepakket tevrede moet wees. Die navorsingsmetodiek wat gevolg is om hierdie vraag te probeer beantwoord word in hoofstuk 3 bespreek. Daar word in hierdie hoofstuk na die onderwerp, die hipotese, die vraelys en die beantwoordingsmetode gekyk. Hierdie hoofstuk dien dus as 'n skakel tussen die eerste twee hoofstukke wat hoofsaaklik oor die normatiewe en teoretiese aspekte van investering gehandel het en hoofstuk 4 wat die navorsingsresultate oftewel die werklikheid verteenwoordig. Die hipotese dat gedesentraliseerde nywerhede nie met die konsessiepakket tevrede is nie, word in hoofstuk 4 met die navorsingsresultate vergelyk en daar word ook na die verskille wat tussen die Grens, Ciskei en Transkei voorgekom het, gekyk. Die beleidsimplikasies van die navorsingsresultate sowel as In samevatting van die verhandeling word in hoofstuk 5 behandel terwyl daar ook na die implikasies ten opsigte van die huidige debat in die ontwikkelingsekonomie gekyk word (Introduction, p. ix-xi)
- Full Text:
Die Ndzundza-Ndebele en die blankes in Transvaal, 1845-1883
- Authors: Van Jaarsveld, Floris Albertus, 1922-1995
- Date: 1986
- Subjects: Ndebele (African people) -- History , Transvaal (South Africa) -- History
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Masters , MA
- Identifier: vital:2578 , http://hdl.handle.net/10962/d1004379 , Ndebele (African people) -- History , Transvaal (South Africa) -- History
- Description: In 1969 het Leonard Thompson met reg beweer dat Suid-Afrikaanse historici hulle tot op hede hoofsaaklik besig gehou het met die doen en late van 'n Blanke gemeenskap wat die land sedert 1652 oorheers het. Die Swartman was die "forgotten factor" in die geskiedenis van Suider-Afrika. Waar die Swartman die onderwerp van wetenskaplike studie was, is dit aan argeoloë, linguiste, etnoloë en fisiese en sosiale antropoloë oorgelaat. Tereg het Thompson kort hierna opgemerk: "We need to know much more about the complex process by which African chiefdoms became incorporated in white controlled politics in the late nineteenth century. Only when monographs have been written on several individual cases, shall we be in a position to reach definite conclusions about the process as a whole ". Sedert hierdie uitspraak van Thompson het verskeie historici hulle op die terrein van die "forgotten factor" begewe. Omvangryke publikasies oor onder andere die Zulu, Pedi, Sotho asook die Swazi's het sedertdien die lig gesien, terwyl 'n werk oor die Tswana van Wes-Transvaal pas verskyn het. Hierteenoor het heelwat van die kleiner en minder invloedryke swart groeperinge tot op hede steeds agterweë gebly. Wat Noordoos Transvaal betref - meer spesifiek die gebied tussen die Elandsrivier, die Lebomboberg en die Krokodilrivier wat die Ohrigstadse Volksraad in 1846 van Mswati gekoop het, was daar behalwe die Pedi verskeie ander groepe aanwesig wat almal gedurende die loop van die negentiende eeu onder Blanke gesag gekom het. Hieronder het getel die Ndzundza, die Kopa, Tau, Kwena, Ntwane, Koni, Rôka, Kutswe , Pai en Pulana, waarvan die Ndzundza en Kopa die belangrikste was. Ten spyte van die feit dat daar heelwat argivale bronne oor hierdie groepe bestaan, het geen navorser dit tot op hede nog ontgin nie. Oor die onderwerping van hierdie stamme aan Blanke gesag gedurende die negentiende eeu, is daar weinig bekend. Wat die Ndzundza-geskiedenis betref, geld Thompson se opmerking nog steeds dat historici wetenskaplike studie oor die Swartes tradisioneel aan navorsers uit ander dissiplines oorgelaat het. Dit blyk duidelik uit 'n ontleding van sekondêre materiaal wat oor die Ndzundza bestaan. Verskeie studies van volkekundige aard is oor die verskillende kulturele fasette en pre-koloniale geskiedenis van die Transvaalse Ndebele, waarvan die Ndzundza deel uitmaak, gedoen. In die meeste van hierdie studies word die pre-Blanke geskiedenis van die Ndzundza as inleiding aangebied, terwyl daar in sommige gevalle ook na die historiese tydperk verwys word. Op hierdie wyse is die herkomsgeskiedenis van die Ndzundza met behulp van mondelinge tradisies redelik volledig opgeteken. As gevolg van die feit dat geen argivale bronne geraadpleeg is nie, is die volkekundige werke wat die historiese tydperk betref, deurspek met spekulasies, onjuisthede en valse aannames. Met enkele uitsonderings berus verwysings deur die enkele historici wat die Ndzundza-geskiedenis behandel, veral met betrekking tot die tydperk voor 1882, grootliks op die uitsprake van volkekundiges. Dit het meegebring dat die huidige beeld en feitelikhede omtrent die negentiende eeuse Ndzundza-geskiedenis onjuis is, veral soos dit in algemene geskiedenisse opgeteken staan. Hierteenoor het verskeie historici die Mapoch-oorlog van 1882- 1883, waartydens die Ndzundza hul onafhanklikheid verloor het, behandel. In sy biografie oor genl P. J. Joubert het J. A. Mouton die oorlog tot 'n enkele hoofstuk beperk. Vir Mouton gaan dit egter om Joubert se persoonlike aandeel en gee hy gevolglik nie veel aandag aan die belangrikste aspek van die oorlog, naamlik die oorsake, nie. H. P. van Coller het in 1941 'n MA-verhandeling die lig laat sien waarin die oorsake en verloop van die Mapoch-oorlog beskryf word. Van Coller se uiteensetting omtrent die oorsake van die oorlog is egter ontoereikend aangesien dit heelwat onjuisthede bevat, geweldig subjektief is en nie ontkom aan naïewe aannames en uitsprake nie. Die belangrikste oorsaak van die oorlog, naamlik gronddispute, word deur Van Coller geignoreer. Voorts behandel hy die oorlog as 'n gevolg van die moord op Sekhukhune, sodat die Ndzundza "toevallig" betrek word. Ander historici se verwysings na die oorlog is ook ontoereikend omdat dit in die meeste gevalle beperk bly tot enkele bladsye en paragrawe. Tot op hede is die negentiende eeuse Ndzundza-geskiedenis dus nog of onvolledig, of onjuis opgeteken. Met hierdie studie word gepoog om 'n bydrae in hierdie verband te maak. Omdat die historisiese feite omtrent die verloop van die 1882-1883 oorlog grootliks bekend is, val die klem op die tydperk daarvóór. Voorts moet dit gemeld word dat dit in hierdie studie hoofsaaklik gaan om die faktore wat die verhoudinge tussen die Ndzundza en die Blankes bepaal het, te elimineer. Ander aspekte wat ter sprake kom is onder andere die uitwerking wat die Blanke besetting van Noordoos-Transvaal op die Ndzundza gehad het, gronddispute, arbeidsaangeleenthede, Swazi- en die Pedi-deelname in die Blankes se pogings om die Ndzundza te onderwerp van die asook die uiteindelike vernietiging en verlies onafhanklikheid van die Ndzundza. Die spelwyse van sekere name en benaminge wat in hierdie verhandeling voorkom, het in sommige gevalle probleme opgelewer. Die meerderheid Ndebele name is gespel volgens die voorskrifte van die Suid-Ndebele taalraad. Waar die korrekte moderne spelling van Swartes se name nie vasgestel kon word nie, is dit in aanhalingstekens weergegee soos dit in die dokument voorkom. AIle amptelike benamings soos staatspresident of koloniale sekretaris is in die teks met 'n kleinlettertjie gespel maar in die voetnotas met 'n hoofletter. Die motivering hiervoor is die Afrikaanse gebruik om amptelike benamings binne Westerse staatsverband met 'n hoofletter te spel maar benamings in tradisionele verband soos kaptein, opperhoof of hoofman met 'n kleinlettertjie, wat myns insiens op diskriminasie neerkom. Wat die spel van die woord swart betref: Waar dit as byvoeglike naamwoord gebruik word (bv. swart kindertjies), is deurgaans van kleinletters gebruik gemaak. Hoofletters is gebruik wanneer dit as selfstandige naamwoord gebruik word, bv. Die Swartes. Die terme kaffer en meid is waar moontlik, vermy. Die aangehaalde stukke waarin dit weI voorkom, moet nie as beledigend beskou word nie maar as verteenwoordigend van die terminolgoie van 'n bepaalde tyd in die geskiedenis. Die bedoeling was geensins om enigiemand te na te kom nie. wat ter sprake kom.
- Full Text:
Engel en aarde : gedagtes oor "natuur en bo-natuur" by die lees van Sheila Cussons
- Authors: De Villiers, Johanna Helena
- Date: 1985
- Subjects: Cussons, Sheila -- Criticism and interpretation
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Doctoral , PhD
- Identifier: vital:3619 , http://hdl.handle.net/10962/d1006960
- Description: Hierdie studie is In poging om uit die veelgeskakeerde digwerk van Sheila Cussons een draad te neem en dit deur te volg; in die hoop dat dit 'n Ariadne-draad mag word tot beter besef van die ryk gestruktureerdheid en diepte van haar verwysingsveld, en die betekenis daarvan vir ons tyd. Dis dan primer die beeld van die engel wat nagespeur word, as bonatuurlike wese wat nie tot die vlak van die fisiese inkorporeer nie. (From Ch. 1)
- Full Text:
Skoolvoorligting in die primêreskool met spesifieke verwysing na druiping van intelligente leerlinge in Kaapland
- Authors: Maritz, Jacob Petrus
- Date: 1985
- Subjects: Counseling in elementary education -- South Africa--Western Cape , School failure -- South Africa -- Western Cape
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Masters , MEd
- Identifier: vital:1366 , http://hdl.handle.net/10962/d1001432 , Counseling in elementary education -- South Africa--Western Cape , School failure -- South Africa -- Western Cape
- Description: Die doelstellings van onderwys in die primereskool maak o.a. voorsiening vir al die behoeftes van leerlinge. Om die doel te bereik is dit nood saaklik dat alle moontlike middele en dienste benut word. Skoolvoorligting maak 'n noodsaaklike deel uit van die spektrum van voorsiening. Skoolvoorligting is nie iets nuut wat van buite op die skool afgedruk word nie, maar vorm 'n integrale deel van gesonde onderwyspraktyk. Die gevaar bestaan dat skoolvoorligting sy invloed kan verloor ten koste van 'n meer a kademiesgerigte leerplan. In die lig hiervan is dit nodig om te bepaal wat die aard en doel van skoolvoorligting in die primereskool is (Introduction, p. 8)
- Full Text:
'n Sintaktiese ondersoek na die gebruik van onderskikkende voegwoorde en sinsverbindende woorde in Afrikaans
- Authors: Bosch, Agnes Barbara
- Date: 1984
- Subjects: Afrikaans language -- Conjunctions , Afrikaans language -- Syntax
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Doctoral , PhD
- Identifier: vital:3613 , http://hdl.handle.net/10962/d1005906 , Afrikaans language -- Conjunctions , Afrikaans language -- Syntax
- Full Text:
Die metaroman : dekonstruksie-ondersoek
- Authors: Hambidge, Joan, 1956-
- Date: 1984
- Subjects: Fiction -- 20th century -- History and criticism Experimental fiction -- History and criticism
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Doctoral , PhD
- Identifier: vital:3611 , http://hdl.handle.net/10962/d1005056
- Full Text:
'n Ondersoek na die funksie van die verteller ten opsigte van die aktualiteit en romanwêreld in sommige Afrikaanse romans
- Authors: Goosen, Ella Johanna
- Date: 1983
- Subjects: Afrikaans fiction -- History and criticism , First person narrative , Point of view (Literature)
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Masters , MA
- Identifier: vital:3620 , http://hdl.handle.net/10962/d1007176
- Description: Een van die fundamenteelste en belangrikste aspekte van 'n roman is die verteller. Die verhouding waarin die verteller tot die verhaalstof staan, die verteller se perspektief op die gebeure, die soort verteller en die manier waarop die verteller sy implisiete leser deur die organisasie van die verhaal definieer en betrek is almal bepalende faktore vir die struktuur, die styl en die ontwikkelingsgang van die roman. Joseph T. Shipley (1966:144) stel die saak so: "In die analysis of a speech or literary composition, nothing is more important than to determine precisely the voice or voices presented as speaking and the precise nature of the address (i.e. specific direction to a hearer, an addressee); for in every speech reference to a voice or voices and implication of address (i.e. reference to a process of speech, actual or imagined) is a part of the meaning, for the interpretation of which it supplies an indispensable control ".
- Full Text:
'n Ondersoek na aspekte van die verhouding tussen betrokkenheid en universaliteit in die literatuur
- Authors: Weideman, George, 1947-2008
- Date: 1982
- Subjects: Politics and literature Comparative literature
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Doctoral , PhD
- Identifier: vital:3604 , http://hdl.handle.net/10962/d1003723
- Description: Voorwoord: In die loop van hierdie studie word dit op enkele plekke duidelik gestel dat die littérature engagée nie beperk is tot die engere "politiek" nie, en dat 'n teks met 'n religieuse tema of 'n teks waarin maatskaplike wantoestande aan die lig gebring word, ook engagé kan wees. Die politiek laat hom egter as magsfaktor oor so 'n wye gebied geld dat nuanserings nie altyd moontlik is nie; 'n teks met 'n oorwegend "religieuse tema" kan politieke implikasies hê. Dit bring verder mee dat selfs 'n teks of 'n bundel waarin géén politieke verwysing voorkom nie, na 'n polities-gemotiveerde keuse teruggevoer word. Die kern van die saak is dat 'n teks tot hierdie subgenre gereken kan word slegs wanneer dit minder of meer uitdruklik kontesteer, of die klimaat skep vir kontestering, wat meebring dat 'n imperatief tot verandering in die teks aanwesig moet wees. Hierdie appél tot verandering rig hom in die beduidendste werke van die genre verbý die partypolitiek, rig hom tot die mens wat (met of sonder sy keuse) onderhewig is aan politieke gebeure. Kontestering (verset) impl iseer ook meebelewing, solidariteit en vereenselwiging. Dit is die oogmerk van hierdie studie om na te gaan hoe aspekte van hierdie vereenselwiging die engagement en die universele waarheid as temamoment en selfs as struktuurfaktor in homself kan verenig. Vanweë die omvang van die teoretiese inset van die studie word tekste in hoofsaak eksemplaries gebruik - déégliker struktulrele analises waarin die estetiese steeds sáám met die die maatskaplik-etiese dimensie ondersoek word, verg 'n afsonderlike studie.
- Full Text:
Die invloed van die spraakbenadering van onderwys vir dowe kinders op die maatskaplike funksionering van die dowe
- Authors: Heyns, Mimi
- Date: 1982
- Subjects: Deaf children -- Education -- South Africa , Deaf -- Means of communication , Deaf children -- Language , Deaf children -- Family relationships , Deafness -- Social aspects , Deafness -- Psychological aspects , Sociolinguistics , Sign language acquisition , Deaf -- Government policy -- South Africa , Deaf -- Social conditions -- South Africa , Self-perception , Identity (Psychology)
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Masters , MSocSc
- Identifier: vital:3284 , http://hdl.handle.net/10962/d1006881 , Deaf children -- Education -- South Africa , Deaf -- Means of communication , Deaf children -- Language , Deaf children -- Family relationships , Deafness -- Social aspects , Deafness -- Psychological aspects , Sociolinguistics , Sign language acquisition , Deaf -- Government policy -- South Africa , Deaf -- Social conditions -- South Africa , Self-perception , Identity (Psychology)
- Description: From Introduction: Gehoor speel 'n belangrike rol in die leerproses, in aanpassing by die omgewing asook in aanpassing by sosiale omstandighede. Gehoorverlies plaas die individu in 'n situasie van vereensaming, veroorsaak deur 'n beperktheid in kommunikasievermoë. (Roux, 1979:1) Dr Roux, Direkteur van Gesondheidsdienste van die Departement van Gesondheid, Welsyn en Pensioene, het tydens die Goue Jubileum-Kongres van die Suid-Afrikaanse Nasionale Raad vir Dowes daarop gewys dat gehoorverlies vandag meer Amerikaners affekteer as hartsiektes, kanker, blindheid, tuberkulose, veneriese siektes, sklerose en niersiektes tesame. (Roux, 1979:1) In Suid-Afrika word beraam dat 0,06% van aIle babas totaal doof gebore word en dat die aantal persone met ernstige gehoorprobleme, volgens die skatting van die Departement van Gesondheid, Welsyn en Pensioene, 65 000 beloop. Hierdie getal sluit Swartes uit. (Roux, 1979:1) ... Die probleem van doofheid is kompleks en soms so ingewikkeld dat dit te betwyfel is of die horende individu die omvang daarvan begryp en insig in die situasie van die dowe kan ontwikkel. Empatie met die dowe en begrip vir sy leefwêreld is vir die horende persoon problematies. 'n Wêreld sonder klank is moeilik om te visualiseer en 'n wêreld sonder taal lê buite die begripsvermoë van die horende. Daar bestaan op velerlei gebiede verwarring ten opsigte van die dowe. Die horende persoon besef gewoonlik dat daar 'n eiesoortige wêreld van ervaring en denke vir die dowe is anders as die van die horende, maar begrip vir die omvang van die andersheid van die dowe ontbreek.
- Full Text:
Die musikale potensiaal van die kleuter en die ontwikkeling van 'n sillabus vir pre-primêre musiekopvoeding met besondere verwysing na die Dalcroze-, Kodaly-, en Orff-metodes
- Authors: Hendrikse, Salomé
- Date: 1982
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Masters , MMus
- Identifier: vital:2667 , http://hdl.handle.net/10962/d1006147
- Full Text:
'n Leesgesentreerde ondersoek na sosiopolitiese elemente in die poësie aan die hand van enkele gedigte van Wilma Stockensẗrom
- Authors: De Jong, Maria Johanna
- Date: 1981
- Subjects: Stockensẗrom, Wilma -- Criticism and interpretation
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Masters , MA
- Identifier: vital:3615 , http://hdl.handle.net/10962/d1006333
- Description: "Now let us refrain, I said, from calling Homer or any other poet to account regarding those arts to which his poems incidentally refer: we will not ask them, in case any poet has been a doctor and not a mere imitator of medical parlance, to show what patients have been restored to health by a poet" (Plato 1979 19). (1) Soos alle lesers van literatuur weet Plato dat die digter weinig bewys kan lewer dat die werklikheid waaroor hy skryf ook deur hom verander is. Uiteindelik sit hy net met die" sweet influence" van sy welluidende gedig (ibid . 21). Tog word hy verbied, en nie net, soos Plato wou veronderstel, omdat hy die irrasionele, die emosionele, die "laere" in die mens stimuleer nie.
- Full Text:
Die stedelike informele sektor in die volkshuishouding van die Ciskei
- Authors: Jacobs, François Alwyn
- Date: 1981
- Subjects: Community development -- South Africa -- Ciskei , Urban policy -- South Africa -- Ciskei , Ciskei (South Africa) -- Economic conditions
- Language: Afrikaans
- Type: Thesis , Masters , MCom
- Identifier: vital:1054 , http://hdl.handle.net/10962/d1006876 , Community development -- South Africa -- Ciskei , Urban policy -- South Africa -- Ciskei , Ciskei (South Africa) -- Economic conditions
- Full Text: